Адметныя. Як зрабіць бізнес на продажы беларускіх электронных кніг

– Мне казалі, што гэта ўвогуле гіблая справа. Беларускамоўныя кнігі, якія і ў папяровым выглядзе выдаюцца па 300-400 асобнікаў, прапаноўваць у электронным выглядзе – ды яшчэ за грошы!

Цяпер Андрэю Янушкевічу ёсць што адказаць песімістам. Інтэрнэт-крама Kniharnia існуе ўжо год. І нават сабрала базу з прыкладна 200 аўтараў. А нядаўна выдавец падпісаў кантракт з Amazon.

Справа пачалася з захаплення гісторыяй:

— У гісторыю я пайшоў у маладосці, на хвалі пачатку 90-х.

Хутка “абараніўся”: у 25 гадоў стаў кандыдатам навук. Пасля была бюракратычная праца ў Беларускім інстытуце правазнаўства. Калі надакучыла, усё кінуў.

Андрэй успамінае, што задаў сабе два пытанні: “Што я ўмею рабіць?” і “Чаму б не паспрабаваць працаваць на сябе?” Так узнікла выдавецтва “Янушкевіч”. Гэта было два з паловай гады таму. А потым з’явілася думка стварыць і краму электронных кніг. Ідэя была на паверхні: у свеце ёсць рынак электронных кніг — але беларускія кнігі арганізавана і легальна на ім не прадстаўлены. Задума была ў тым, каб зарабіць самім і даць магчымасць зарабіць аўтарам.

Андрэй Янушкевіч верыць, што беларусы прызвычаюцца купляць беларускія кнігі. Сярэдні кошт электроннай кнігі – 3-4 рублі. За філіжанку кавы ў некаторых кавярнях просяць больш. Але гэта дастатковая сума, каб чалавек зрабіў матываваны выбар і з павагай ставіўся да кнігі.

– Ёсць меркаванне, што бясплатную літаратуру будуць больш чытаць. Паверце, гэта ілюзія. Наадварот, спрацуе эфект бумеранга. Бясплатнае – значыць, не мае кошту, каштоўнасці. Нават кнігі дзяржаўных выдавецтваў, якія з улікам датацый прадаюцца вельмі танна, не разбіраюць. Многа людзей ходзяць у бібліятэкі, каб чытаць бясплатна? Не. Сакрэт папулярнасці кнігі – не ў тым, бясплатная яна ці не, а ў таленце аўтара і яго тэкстаў.

Каманда ўжо сутыкнулася з пірацтвам. Пакуль што высылаюць парушальнікам “лісты шчасця” з патрабаваннем выдаліць нелегальны кантэнт. Шкада выкарыстоўваць іншыя меры, бо ўстаноўленыя дзяржавай штрафы сапраўды вялікія.

Цікава, што 30 % чытачоў “Кнігарні” – з-за мяжы.

– Перадусім нашы замежныя пакупнікі – гэта жыхары блізкіх краін: Расія, Украіна. Шмат карыстальнікаў з Балтыі, Польшчы, Чэхіі. Вельмі радуе, што ёсць “экзатычныя” чытачы: з Аўстраліі, Канады, Скандынавіі.

Прафесар аднаго з нарвежскіх універсітэтаў, які выкладае рускую славістыку, нават напісаў ліст-падзяку. Ён планаваў, што хтосьці з яго далёкіх знаёмых паедзе ў Беларусь і прывязе яму кнігу Альгерда Бахарэвіча “Белая муха, забойца мужчын”, а тут раптам яна з’яўляецца ў Сеціве.

Але галоўны чытач – тут, у Беларусі.

– І што выбірае беларускі чытач?

– Наш масавы чытач не адрозніваецца ад амерыканскага ці расійскага: усіх цікавіць фантастыка, дэтэктывы, прыгодніцкая літаратура. Але перш за ўсё гэта павінна быць якасная літаратура. Калі кніга добрая, гэта адразу відаць па рэакцыі карыстальнікаў.

Сапраўды, адзін з моцных бакоў электроннай літаратуры – вельмі проста зразумець, хто з пісьменнікаў сапраўды папулярны. Лёгка вылічыць колькасць заходаў зацікаўленых людзей на старонку кнігі. У “Кнігарні” за апошні месяц на першае месца выбілася гістарычна-кулінарная “Літвінская кухня” Кухмістра Верашчакі. Шмат чытаюць кнігі Альгерда Бахарэвіча і Віктара Марціновіча. Добра распрадаецца гістарычная проза Людмілы Рублеўскай.

Як заўжды, цікавасць выклікаюць навінкі. У “Кнігарні” ёсць тыя кнігі, якія нават не паспелі выйсці на паперы – ці нават не плануюць з’яўляцца ў такім выглядзе. Зразумець матывацію аўтараў лёгка: электронная кніга – гэта хутка і танна.

– Каб выдаць на паперы хаця б 300 асобнікаў, трэба выдаткаваць 1 000 даляраў, не менш, – падлічвае Янушкевіч. – А стварэнне электроннай кнігі – гэта 40-50 даляраў.

З кнігамі свайго выдавецтва Андрэй Янушкевіч шмат ездіць па кніжных кірмашах. У Франкфурце заключыў дамову з Amazon – і цяпер мае права прадаваць там электронныя кнігі беларускіх аўтараў. Працэс быў не такі просты: з боку кампаніі існуюць патрабаванні да вёрсткі кніг, іх колькасці і нават аператыўнасці запаўнення дакументаў. Акрамя Amazon, выдавецтва супрацоўнічае з Smashwords, Barnes & Noble, Kobo books.

Па меркаванні Янушкевіча, Amazon пагадзіўся супрацоўнічаць з імі на перспектыву, з разуменнем таго, што ўвогуле абмінаць Беларусь нельга. Але пакуль у іх ёсць магчымасць прадаваць электронныя кнігі толькі на рускай мове.

– Да пытання мовы Amazon падыходзіць жорстка, па-бізнесоваму. Кампанія не цікавіцца культурнымі асаблівасцямі, усё абумоўлена эканомікай. Беларускі рынак недастаткова падрыхтаваны, каб зацікавіць гандлёвую платформу. Што казаць, нават кнігі на рускай мове на Amazon пачалі прадаваць усяго колькі гадоў таму. Цяпер мы павінны даказаць, што беларуская літаратура выклікае цікавасць у патэнцыйнага чытача.

Андрэй Янушкевіч лічыць, што вельмі важна знаёміць з нашай літаратурай замежных чытачоў. Кніжны свет цяпер так запоўнены, што пра сябе трэба распавядаць – інакш пра цябе будзе ведаць толькі вузкае кола чытачоў. Займацца папулярызацыяй літаратуры, па словах Андрэя, павінна ў тым ліку дзяржава – праз спецыяльныя ўстановы, якія будуць спрыяць перакладам і прасоўваць сваю літаратуру. З дапамогай грантаў заахвочваць перакладчыкаў: “Бярыце нашы кнігі, перакладайце на свае мовы, каб людзі знаёміліся з нашай культурай”.

— На жаль, у нас такой дзяржаўнай палітыкі няма. Мы не перанялі прыклад той жа Польшчы, Расіі ці Літвы. Але нельга чакаць, што прыйдзе добры дзядька з-за мяжы і дапаможа. Кожная краіна дбае найперш пра сябе – і Беларусь павінна рабіць тое самае.