32-гадовая мінчанка Марыя зараз жыве ў Польшчы і працуе ў агенцтве нерухомасці. А яшчэ яна перакладае песні, якія асабліва кранаюць, на беларускую мову і запісвае каверы. Тое, што атрымліваецца, выкладвае ў TikTok – і карыстальнікам падабаецца: у блога ўжо 11 500 падпісчыкаў.
– Канешне, мне б вельмі хацелася, каб мой блог пашыраўся, – прызнаецца ў гутарцы Марыя перад тым, як мы развітваемся. – Прыемна, калі публіка расце, калі ёсць людзі, якія дзякуюць за беларускую мову: «Мне здавалася, што гэта калхозная мова, а тут вы спяваеце – і гучыць так прыгожа».
Лічу, што ў першую чаргу такі кантэнт прасоўвае беларускую культуру і мову, бо пасля праслухоўвання кавераў многія пачынаюць цікавіцца і тым, і іншым. Таму не магу сказаць, што дзейнасць у TikTok для мяне проста хобі, якое прыносіць задавальненне.
Пра каверы, якія выстралілі: «Мне пісалі: “Што вы крадзеце нашы песні?”»
Марыя кажа, што ніякага спіса песень, на якія яна хацела б зрабіць каверы, няма. Проста слухае музыку ці глядзіць відэа ў TikTok – і калі чуе кампазіцыю, якая кранае і натхняе, адразу бярэцца за пераклад.
– Нават калі песня вельмі папулярная, але ніяк мяне не чапляе, я не буду яе браць у працу. Таму што, калі я спяваю, мне трэба адчуваць свае хваляванні і эмоцыі. Перакладаць таксама трэба ў момант, пакуль ёсць натхненне, бо інакш настрой прападзе – і я зраблю відэа толькі праз некалькі месяцаў.
Канешне, час гэта ўсё забірае (пасля перакладу трэба запісаць аўдыя, а потым – відэа): можна і паўдня патраціць на ўсё. Але зноў жа, калі ёсць натхненне, гэта ўсё па фане, ніколі не раблю відэа дзеля галачкі ці папулярнасці, каб яно завірусілася.
– А якія з кавераў усё ж завірусіліся?
– Самы папулярны – на ўкраінскую народную песню «Парова машина». Неяк так выйшла, што і спеў, і музыка, і відэа – усё разам мне здавалася трохі крынжовым. Але, як высветлілася, шмат каму гэта вельмі зайшло. Ну і без хэйтараў не абышлося – некаторыя карыстальнікі сацсеткі пісалі: «Што вы крадзеце нашы песні?» Я адказвала, што аўтары арыгінала падпісаны, што гэта проста пераклад – ніхто не казаў, што гэта наша песня.
Яшчэ заляцела песня «Крылы» гурта Nautilus Pompilius, за якую мне дужа моцна ўляцела ад гледачоў: пісалі, што гэта песня чалавека, які падтрымлівае вайну. Але я тлумачыла, што гэта кампазіцыя, яка была запісана гадоў 20 таму, а то і больш, усё жыццё мне падабалася (яна, а не аўтар). Але, нягледзячы на хэйтараў, гэты кавер адзін з самых папулярных.
Таксама добра пайшлі песні «Монеточки» – яна нават пад імі сама адзначылася: пад каверам «Папина любовница» пакінула каментарый, а «Нимфоманку» выклала сабе ў сторыс. Канешне, гэта таксама вельмі прыемна.
«Папина любовница» мне, дарэчы, самой вельмі падабаецца: шмат сваіх сіл уклала ў гэта відэа – доўга здымала яго, доўга манціравала. І самой мне яшчэ з апошніх падабаецца «Серебро» «Бі-2»: так душэўна атрымалася.
Як Марыя звязалася з музыкай: «Усе спявалі па нотах, а я сальфеджыа не ведала»
Па адукацыі Марыя псіхалагіня – сямейная і юрыдычная, яе асноўны напрамак – эфектыўная камунікацыя. А вось музычнай адукацыі ў дзяўчыны няма, нягледзячы на тое, што спявае яна з самага дзяцінства і жыве вакол музыкі: бацька граў у гурце, яе брат і муж – музыканты.
– Некалі я нават не ведала, што ў мяне ёсць слых. Заўважна гэта стала толькі ў школе, калі мая настаўніца музыкі пачала працаваць са мной. А потым голас мне паставілі ў «Белтэлерадыякампаніі», куды я прыйшла ў годзе 2000-м на праслухоўванне ў хор: прапанавала схадзіць туды мая сяброўка, якая прафесійна займалася вакалам.
Было, вядома, цяжка: усе спявалі па нотах, а я сальфеджыа не ведала. Але, нягледзячы на гэта, у хор мяне ўзялі: спявала ў ім некалькі гадоў. З таго часу пастаянна набіралася вопыту, спявала ў эстрадных студыях – музыкай займаюся на працягу ўсяго жыцця. Быў, праўда, час, калі крыху выпала са спеваў, больш займалася фітнесам і танцамі, але потым усё роўна вярнулася да гэтага.
А ў 2022 годзе пачала весці цікток: хацела падзяліцца сваёй творчасцю, а Instagram як пляцоўка мне не дужа падабаўся. Калі я толькі пачынала, у мяне быў не вельмі добры эмацыйны стан – і творчасць дапамагала яго палепшыць.
– Падпісчыкі з’явіліся адразу?
– Вой не, зусім не адразу (смяецца): набраць першую аўдыторыю вельмі цяжка. Беларускамоўны кантэнт на той момант у TikTok толькі з’яўляўся, таму ўсё адбывалася паступова. Мне здаецца, што першую тысячу падпісчыкаў я назбірала прыкладна праз паўгода ці нават болей. І ўжо потым усё пайшло хутчэй.
– Як думаеце, на чым атрымалася выстраліць?
– На каверах. Спачатку я выкладвала не толькі песні, але і проста смешныя відэа, але зразумела праз час, што людзям больш падабаюцца каверы, – і зрабіла акцэнт на іх. А не так даўно мы з AP$ENT сумесна запісалі песню Mroja: пазнаёміліся з ім праз TikTok пасля таго, як я зняла дуэт і кавер на яго песні. Ён сам прапанаваў зрабіць такі сумесны праект.
Песня выйшла прыкладна месяц таму – і завірусілася ў Сеціве; цяпер яе можна паслухаць на ўсіх пляцоўках. Гэта справа таксама пашырыла маю аўдыторыю.
Пра пераклады: «Калі рабіць прамыя пераклады, гэта будзе падобна хутчэй на прозу, а не на песню»
Марыя і да таго, як пачала запісваць каверы, сама пісала песні, грала на гітары. А калі прыйшла ў TikTok, убачыла, што ніхто актыўна не робіць пераклады на беларускую мову, – і заняла гэту нішу: сама перакладае, сама запісвае відэа.
– Было, праўда, некалькі разоў, калі гэта рабіла не я: мне проста прапаноўвалі пераклад (на песні «Бі-2» «Варвара», AP$ENT «Цемра», «Парова машина»), і я ўжо з ім запісвала кавер. Пра гэта я заўсёды папярэджваю ў апісанні да відэа. Усе астатнія пераклады цалкам мае.
Бываюць, канешне, у гэтай справе і складанасці, і памылкі, якія я заўважаю, калі ўжо выклала відэа, – і такая «ё-маё»... Паколькі пераклады я раблю не толькі з рускай мовы, але з украінскай і англійскай, то амаль заўсёды сутыкаюся з якімі-небудзь цяжкасцямі: напрыклад, калі фанетычна па-рознаму будуюцца сказы, трэба змяняць словы арыгінала – і пісаць новыя радкі цалкам.
Нават бываюць сітуацыі, калі падпісчыкі пішуць мне ў каментарыях: «Гэта іншыя словы, так нельга». Я заўседы тлумачу, што гэта не пераклад – гэта кавер з адаптацыяй. Калі рабіць прамыя пераклады, гэта будзе падобна хутчэй не на песню, а на прозу.
– А вы раіцеся з кім-небудзь наконт перакладаў?
– Вельмі рэдка. Вядома, гэта не зусім добра – трэба было б, каб у працэсе ўдзельнічалі больш экспертныя людзі. Але я прызвычаілася да таго, што ўсё жыццё раблю тое, што мне трэба, сама.
– Даўно вы карыстаецеся беларускай мовай у жыцці?
– Я цікавілася беларускай мовай з дзяцінства – яшчэ калі ездзіла ў вёскі: у адной, якая знаходзіцца ў 60 кіламетрах ад Віцебска, жыхары размаўлялі на рускай мове, а ў другой (таксама ў Віцебскай вобласці) – на беларускай. І прычым было шмат тых, хто карыстаўся не трасянкай, а чыстай мовай. І мне гэта вельмі падабалася: нават прасіла сваіх бацькоў аддаць мяне ў беларускамоўную школу. Але ў 90-я гады з гэтым было даволі напружана, таму пайшла ў школу з англійскім ухілам.
И там заўсёды маімі любімымі прадметамі былі менавіта беларуская мова і беларуская літаратура: шмат чытала, вучыла вершы. Але пры гэтым маё асяроддзе было ў асноўным рускамоўным. Цалкам на беларускую мову перайшла ў 2022 годзе, але пры гэтым у мяне няма вострых прынцыпаў наконт мовы. Калі я разумею, што чалавеку зручней на рускай, то камунікуем з ім на рускай.
– Калі вярнуцца да TikTok, гэта дзейнасць прыносіць вам грошы?
– Грошы гэта не прыносіць. Ніколі такой мэты і не было. У першую чаргу мне хацелася выказацца, хацелася спяваць. Мне здаецца, там можна зарабляць, калі ты вялікі блогер, калі ёсць хаця б 100 тысяч падпісчыкаў. А такой невялікай і тым больш беларускамоўнай суполцы ў TikTok нерэальна атрымліваць грошы – патрошачкі набіраем сваіх падпісчыкаў.
Пры гэтым не магу сказаць, што дзейнасць у TikTok для мяне проста хобі. У пэўны час унутры з’явілася адчуванне, што ў мяне перад падпісчыкамі ёсць нейкі абавязак: людзі чакаюць новых відэа, таму я не магу забіць і нічога не здымаць. Ёсць такое.
Перепечатка материалов CityDog.io возможна только с письменного разрешения редакции. Подробности здесь.
Фото: архив героини; Unsplash.com. Видео: TikTok.com
